20 października Legionowski Uniwersytet Trzeciego Wieku oraz Muzeum Historyczne w Legionowie zorganizowały konferencję poświęconą Wojskom Łączności z okazji 100-lecia Transatlantyckiej Centrali Radiotelegraficznej w Babicach.
Transatlantycka Centrala Radiotelegraficzna była największą inwestycją telekomunikacyjną odrodzonej Rzeczpospolitej Polskiej. Służyć miała do komunikacji ze Stanami Zjednoczonymi, Francją i innymi krajami. Na konferencji mówiono między innymi o wojskach łączności w garnizonie Zegrze w okresie II RP, jednostkach i ich wyposażeniu. Przedstawiono szczegółowo budowę oraz rolę Centrali oraz osoby z nią związane jak prof. Janusz Groszkowski, architekt Marian Kontkiewicz, budowniczy Wacław Polkowski oraz prof. Adam Smoliński. Zaprezentowano też pamiątki wojsk łączności znajdujące się w kolekcji Muzeum Historycznego w Legionowie.
Konferencja była objęta patronatem honorowym przez Światowy Związek Polskich Żołnierzy Łączności, Stowarzyszenie Park Kulturowy Transatlantycka Radiotelegraficzna Centrala Nadawcza, Akademię Finansów i Biznesu Vistula. Filia Akademia im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku, Wydział humanistyczny oraz Komitet Narodowy Polskiej Akademii Nauk ds. współpracy z Międzynarodową Unia Nauk o Radiu – URSI.
Program konferencji:
10.45 Otwarcie konferencji
11.00 Wojska łączności w garnizonie Zegrze w okresie II RP – jednostki i wyposażenie — ppłk rez. dr Mirosław Pakuła, ppłk rez. Mieczysław Hucał, Światowy Związek Polskich Żołnierzy Łączności
11.20 Radiostacja Babice — Internet II RP — mgr Jarosław Chrapek, prezes stowarzyszenia Park Kulturowy Transatlantycka Radiotelegraficzna Centrala Nadawcza, doktorant UKSW
11.40 Profesor Janusza Groszkowski — dr inż. Tomasz Aleksander Miś, Instytut Radioelektroniki i Technik Multimedialnych Politechniki Warszawskiej
12.00 Dyskusja, przerwa kawowa.
12.20 Architekt budynków stacji nadawczej w Babicach Marian Kontkiewicz — dr inż. Andrzej Kontkiewicz
12.40 Sylwetka jednego z budowniczych stacji nadawczej w Babicach, Oficerskiej Szkoły Inżynierii, współwłaściciela firmy Żelazo-Beton Wacława Polkowskiego — dr inż. Maciej Markowski
13.00 Pamiątki wojsk łączności w kolekcji Muzeum Historycznego w Legionowie — dr hab. Jacek Szczepański Muzeum Historyczne w Legionowie
13.20 Tworzenie (powstanie) służb i administracji cywilnej łączności w niepodległej Polsce — dr Roman Biskupski, Akademia Finansów i Biznesu Vistula. Filia Akademia im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku, Wydział humanistyczny
13.30 Dyskusja i podsumowanie konferencji
Transatlantycka Centrala Radiotelegraficzna była największą inwestycją telekomunikacyjną odrodzonej Rzeczpospolitej Polskiej. Służyć miała do komunikacji ze Stanami Zjednoczonymi, Francją i innymi krajami. Pierwsze plany powstały w 1920 roku, a w 1921 podpisano umowę z Radio Corporation of America (RCA) na dostawę urządzeń i ich uruchomienie. Budowa infrastruktury, za którą były odpowiedzialne polskie firmy, ruszyła w kolejnym roku. Uruchomienie radiostacji nastąpiło 1 października 1923, a 17 listopada uroczyste otwarcie z udziałem Prezydenta RP. W okresie międzywojennym Centrala podlegała modernizacji oraz wykorzystano jej teren i infrastrukturę do budowy nowych radiostacji. Podczas II wojny światowej, ze względu na swój gigantyczny zasięg, radiostacja służyła Niemcom do komunikacji z okrętami podwodnymi. W 1945 roku Niemcy wysadzili wieże oraz część budynków Centrali.
Urząd radiotelegraficzny transatlantycki Warszawa składał się z 3 części:
– Stacji Nadawczej w Babicach (10 stalowych masztów wysokości 126,5 m zajmujących pas długości 4 km i szerokości 0,5-1,2 km)
– Stacji Odbiorczej w Grodzisku Mazowieckim (3 anteny na drewnianych masztach)
– Centralnego Biura Operacyjnego.
1 grudnia 2017 roku, staraniami Stowarzyszenia Park Kulturowy Transatlantycka Radiotelegraficzna Centrala Nadawcza pozostałości Transatlantyckiej Radiotelegraficznej Centrali Nadawczej zostały wpisane do wojewódzkiego rejestru zabytków.
Patronatem honorowym konferencję objęły: Stowarzyszenie Park Kulturowy Transatlantycka Radiotelegraficzna Centrala Nadawcza, Światowy Związek Polskich Żołnierzy Łączności, Akademia Finansów i Biznesu Vistula. Filia Akademia im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku oraz Komitet Narodowy Polskiej Akademii Nauk ds. współpracy z Międzynarodową Unią Nauk o Radiu – URSI.
